عوامل تاثیرگذار براشاعه کسب و کار الکترونیک در سازمان های ایرانی

لازمه بقا در اقتصاد رقابتی و محیط متغیر امروز، عملکرد های هوشمندانه تر و سریعتر نسبت به گذشته است. سرعت تغییرات از یک سو و لزوم چابک سازی سازمان ها در پاسخگویی به موقع نسبت به این تغییرات از سوی دیگر، به کارگیری کسب و کار الکترونیک را برای تبدیل شدن سازمان ها به رقیبی چابک ضروری ساخته است. این پژوهش با هدف تبیین عوامل موثر بر اشاعه کسب و کار الکترنیک (دو بعد یکپارچه سازی درونی و اشاعه بیرونی) یک مدل مفهومی را با بررسی تحقیقات پیشین براساس چارچوب تکنولوژی- سازمان- محیط ارائه می نماید. در این مدل، تاثیر عوامل تکنوژیکی(زیرساخت و تخصص سیستم اطلاعاتی)، عوامل سازمانی(سازگاری سازمانی، مزایای مورد انتظارکسب و کار الکترونیک، پشتیبانی مدیریت ارشد و قابلیت یادگیری سازمانی) و عوامل محیطی (فشار رقابتی، آمادگی شرکای تجاری و محیط قانونی) بر اشاعه کسب وکار الکترونیک مورد بررسی قرارمی گیرد. این مدل توسط90 مدیر آشنا و درگیر در پروژه های سیستم اطلاعاتی، 79 سازمان مختلف از چهار نوع صنعت تولیدی/صنعتی، بازرگانی، خدماتی و مهندسی /پیمانکاری، از طریق پرسشنامه مورد سنجش و آزمون قرارگرفت. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی و از نوع همبستگی - مدل معادلات ساختاری محسوب می گردد. یافته های اصلی تحقیق(مدل تحلیل مسیر) نشان می دهد که عوامل سازمانی بر روی یکپارچه سازی درونی و عوامل محیطی و یکپارچه سازی درونی بر روی اشاعه بیرونی اثر مثیت و معناداری دارند. همچنین یافته های تحقیق نشان می دهد که عوامل تکنولوژیکی(بنا به دلایل عدم به کارگیری بهینه نرم افزارها، تاثیر بیشتر عوامل سازمانی نسبت به عوامل تکنولوژیکی بر روی اشاعه کسب و کار الکترونیک و پایین بودن سطح تخصص های مورد نیاز برای پیاده سازی سطوح عمقی ترکسب و کار الکترونیک) بر اشاعه کسب وکار الکترونیک تاثیری ندارد. اما آزمون ضریب همبستگی پیرسون نشان می دهد که بین عوامل تکنولوژیکی، سازمانی و محیطی (متغیرهای برونزا) و یکپارچه سازی درونی و اشاعه بیرونی( متغیر های درونزا) همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد و بیشترین میزان همبستگی معنادار با یکپارچه سازی درونی و اشاعه بیرونی مربوط به عوامل سازمانی می باشد. یافته های دیگر پژوهش نشان می دهند که که بین سازمان ها در این چهار نوع صنعت مختلف از نظر ابعاد عوامل تکنولوژیکی، سازمانی، محیطی و اشاعه کسب و کار الکترونیک تفاوت معناداری وجود ندارد.بعلاوه، میزان سازگاری سازمانی، پشتیبانی مدیریت ارشد، مزایای مورد انتظار، فشار رقابتی و اشاعه بیرونی در سازمان های کوچک و متوسط با هم برابر و از میزان آن در سازمان های بزرگ کمتر می باشد.